Εκδήλωση του Μ.Ο. Σ. για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου

Την Κυριακή 13 Μαΐου ο Μορφωτικός Όμιλος Σερβίων πραγματοποίησε εκδήλωση μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Την εκδήλωση τίμησαν ο Δήμαρχος κ. Βασίλης Κωνσταντόπουλος, ο Πρόεδρος της Δημοτ. Ενότητας Σερβίων κ. Αθανάσιος Τσιρέκας, ο πρώην Δήμαρχος κ. Δημοσθένης Κοκολιός και πολλοί συμπολίτες μας.

 «H 19^η Μαΐου, είπε προλογίζοντας η Πρόεδρος του ΜΟΣ Χρυσάνθη Καραγιαννίδου, έχει ορισθεί ως ημέρα της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Είναι μία θλιβερή ημέρα του Ελληνισμού. Θρηνούμε  το φρικιαστικό ολοκαύτωμα, τη δολοφονία 353.000 Ελλήνων από τις στρατιωτικές και παραστρατιωτικές δυνάμεις του τουρκικού κράτους, και τον ξεριζωμό από την πατρώα γη άλλων 500.000 καταδικασμένων στην εξαθλίωση της προσφυγιάς, στα πλαίσια κεντρικής πολιτικής απόφασης και μεθοδικά σχεδιασμένης στρατηγικής.

Η Γενοκτονία του ποντιακού Ελληνισμού, στοιχειοθετεί, πρωταρχικά, έγκλημα απέναντι σε έναν πολιτισμό με πανανθρώπινη εμβέλεια. ο οποίος μας άφησε μέτρα αρχοντιάς και αριστοκρατίας του ήθους.

Η οδύνη για τη γενοκτονία αυτή είναι ανεξάλειπτη και αφόρητη, αλλά μόνη η οδύνη μένει πάντοτε άγονη. Έχει νόημα να διασώζουμε τη μνήμη της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, και κάθε ιστορικού γεγονότος, αν η μνήμη συνοδεύεται με πράξεις που εγγυώνται για το μέλλον τον αυτοσεβασμό μας και τη συλλογική μας αξιοπρέπεια. Τουλάχιστον, να μην συνεργήσουμε να απαλειφθούν από την πανανθρώπινη συνείδηση τα όρια ανάμεσα στον πολιτισμό και στη βαρβαρότητα, στην ανθρωπιά και στην κτηνωδία.

Στον Εύξεινο Πόντο εξαιτίας του φανατισμού ορισμένων  διοικητών συναντούμε από το 17 αι., Κρυπτοχριστιανούς. Οι επικεφαλής αυτών των περιοχών, σε πολλές περιπτώσεις έδειξαν φανατισμό, ο οποίος εκφράστηκε με καταπίεση των Χριστιανών και εξαναγκασμό τους να εξισλαμιστούν. Δημόσια οι κρυπτοχριστιανοί εμφανίζονταν με την αμφίεση μουσουλμάνων και εκτός οικίας συμμετείχαν σε ισλαμικές τελετές σαν να ήταν γνήσιοι μουσουλμάνοι. Ταυτόχρονα όμως βρίσκονταν σε χώρους, όπου κρυφοί ιερείς έκαναν λειτουργίες και όλα τα μυστήρια της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης.

Αυτό ήταν το θέμα της εκδήλωσης, «Κρυπτοχριστιανοί του Πόντου. Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον.» που το ανέπτυξε ο κ. Στάθης Πελαγίδης, καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας στην Παιδαγωγική Σχολή της Φλώρινας, του οποίου οι έρευνες εστιάζονται σε θέματα του Μικρασιατικού, του Προσφυγικού και του Απόδημου Ελληνισμού.

Το θέμα του Κρυπτοχριστιανισμού, είπε ο κ. Πελαγίδης.  είναι ένα ευρύ ανθρώπινο θέμα, που δείχνει πολύ καλά τη δύναμη της ορθοδοξίας και δίνει μια απάντηση σε αυτούς που κάνουν σήμερα τους μοντέρνους ιστορικούς και αρνούνται την εθνικότητα την ελληνική –υπάρχουν και τέτοιοι.-, τους αποδομητές της εθνικής ιστοριογραφίας που φυτρώνουν σαν τα μανιτάρια τήδε κακείσε. Είναι η δύναμη της πίστης πώς κρατάει τον κόσμο στον ελληνισμό και στην Ορθοδοξία επί τόσους αιώνες.

Ο Ποντιακός ελληνισμός έχει ορισμένες μοναδικότητες και ορισμένες ιδιαιτερότητες. Μοναδικότητα πρώτη: Η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας ήταν το μοναδικό στην Ανατολή ελληνικό Κράτος περιτριγυρισμένο από διάφορους βάρβαρους, αλλόφυλους, αλλόθρησκους κλπ., και εξέπεμπε τον πολιτισμό σ’ ολόκληρη την Ανατολή. Ήταν το μοναδικό εθνικό κράτος στα βάθη της Ανατολής

Η δεύτερη μοναδικότητα είναι ο παρευξείνιος ελληνισμός και ο ελληνισμός στα ενδότερα της Ρωσίας. Είναι ιστορικός ελληνισμός. Από τον 15 αι. μέχρι σήμερα παραμένει ζωντανός και ατόφιος. Ήρθαν εδώ κάπου 200 000, οι υπόλοιποι 500 000 είναι ακόμη εκεί. Είναι μοναδικό φαινόμενο μέσα σε ξένο σώμα να διατηρείται ένας ελληνισμός. Και αυτό οφείλεται στην Ορθοδοξία. Ενώ στη Βενετία π.χ. είχαμε επί Τουρκοκρατίας ένα θαλερό ελληνισμό. Στη Βιέννη, στη Βουδαπέστη επίσης. Σήμερα δεν έχουμε παρά μνήματα και μνημεία. Οι Έλληνες που υπάρχουν εκεί είναι οι σύγχρονοι μετανάστες, δεν είναι ο ιστορικός Ελληνισμός.

Τρίτη μοναδικότητα, το Αντάρτικο του Πόντου εναντίον του Κεμάλ Ατατούρκ από το 1920-22. Στην πραγματικότητα η Ελλάδα με το αντάρτικο του Πόντου μπήκε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1914 (και όχι το 1917 που λένε επίσημα τα βιβλία)

Ιδιαιτερότητες του Ποντιακού ελληνισμού: Το Κρυπτοχριστιανικό ζήτημα. Υπήρχε και στην Κρήτη και στην Κύπρο αλλά στον Πόντο έχει ένα ιδιαίτερο μέγεθος και ποιοτικό και αριθμητικό. Δεύτερη τα μεγάλα Μοναστήρια που κράτησαν τον ελληνισμό. Η Παναγία Σουμελά, ο άγιος Γεώργιος Περιστερεώτα, ο άγιος Ιωάννης Βαζελώνος και πληθώρα άλλων Μοναστηριών. Ο Πόντος ήταν άλλο ένα μεγάλο άγιο Όρος. Πάνω από 50 ήταν τα μοναστήρια το 22, που έγινε ο χαλασμός. Αυτά έσωσαν τον κόσμο και αυτά έσωσαν και τους κρυπτοχριστιανούς, γιατί τους ήξεραν και τους βοηθούσαν. Η τελευταία ιδιαιτερότητα είναι η γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού, που ξεχωρίζει για την αγριότητά της, για τα στυγερά εγκλήματα, που προκάλεσαν την αγανάκτηση της παγκόσμιας κοινής γνώμης. Δεν είδαμε τέτοια φαινόμενα συμπαράστασης και έκρηξης κατά των Τούρκων στις προηγούμενες γενοκτονίες. Εδώ ξεσηκώθηκε όλος ο κόσμος.

Οι κρυπτοχριστιανοί στον Πόντο λέγονται Κρομιώτες. Το παρόν μας το δίνει πολύ καλά ένας Άγγλος ιστορικός, ο καθηγητής BRAIERS, ο οποίος επισκέφθηκε την περιοχή, είδε τα πράγματα και αποκάλυψε ότι υπάρχει μεγάλος αριθμός κρυφών χριστιανών σήμερα στην Τουρκία. Έρευνες δεν μπορούμε να κάνουμε γιατί απαγορεύεται. Ο καθηγητής πήγε, διαπίστωσε και μας λέει το εξής: Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού του Πόντου έμειναν πίσω και συνεχίζει μια παράδοση 3 000 χρόνων. Πρόκειται για τους Πόντιους που σήμερα πολιτογραφούνται Τούρκοι ενώ τόσο η καταβολή τους όσο και τα έθιμα και ο πολιτισμός προδίδουν την ελληνική τους καταγωγή. Ακόμη παίζεται η λύρα στα χωριά. Ο Πόντος ακόμη ζει. Το βλέπουμε όταν πάμε εκεί. . Γραπτή δουλειά και επιστημονική καταγραφή και έρευνα δεν μπορεί να γίνει.

Χρονοδιάγραμμα πορείας του κρυπτοχριστιανικού ζητήματος στον Πόντο: α΄ περίοδος: Μέσα του 17^ου αι. μέχρι το 1856, περίπου 200 χρόνια. Αυτοί οι άνθρωποι ζουν παίζοντας ένα θέατρο. Την ημέρα είναι ο Αλής και το βράδυ ο Ηλίας, την ημέρα είναι ο Γιουσούφ και το βράδυ ο Ιωσήφ. Την ημέρα είναι ο Μεμέτ και το βράδυ ο Μιχάλης, την ημέρα είναι η Εμινέ και το βράδυ η Ελένη. Φρόντισαν να έχουν ονόματα τέτοια που να θυμίζουν το  χριστιανικό τους όνομα. Την ημέρα είναι μολάς και το βράδυ ο ποπάς. Την ημέρα εμφανίζονται με το φέσι, με τουρκικό όνομα και το βράδυ με χριστιανικό. Παίζουν αυτό το θέατρο. Έχουν και δικούς τους ναούς, τον άγιο Θεόδωρο κυρίως, και ναούς μέσα στα σπίτια τους. Αρνούνται την περιτομή, που είναι και μια εξωτερική εκδήλωση. Δεν προκάλεσε αυτό; Έμεινε κρυφό, διότι οι χριστιανοί υπερτερούσαν κατά πολύ των μουσουλμάνων. Και επί 200 χρόνια δεν τους κατάλαβε κανένας. Τηρούσαν τις νηστείες. Στις κηδείες, την ημέρα στα μουσουλμανικά νεκροταφεία, το βράδυ στον άι-Θόδωρο. Στα συνοικέσια, ακολουθούνταν μία διαδικασία. Έπειτα από κατήχηση οδηγούνταν σε αλλαξοπιστία οι μουσουλμάνοι. Το 1856 έγινε μεγάλη τομή. Ο Σουλτάνος Αβδούλ Μετζίτ πιεσμένος από την Αγγλία και τη Ρωσία έβγαλε το διάταγμα του Χάτι Χουμαγιούν, πολύ προοδευτικό.

Το διάταγμα έχει 140 άρθρα. «Απαγορεύεται και τιμωρείται πάσα προσβολή υπηκόων λόγω καταγωγής, θρησκείας, γλώσσας. Κανένας υπήκοος δεν θα αναγκαστεί να αλλάξει θρήσκευμα διότι όλες οι λατρείες ασκούνται ελεύθερα. Όλοι οι υπήκοοι της Αυτοκρατορίας αδιακρίτως εθνικότητας θα είναι δεκτοί σε δημόσιες θέσεις και αξιώματα.» Έχουμε μια ανεξιθρησκεία πλήρη και μια ισοπολιτεία στα μέσα του 19^ου αι. Αυτό έδωσε φτερά στους χριστιανούς. 15 Οκτ. του 1857 συσκέπτονται στην Παναγία της Τραπεζούντας και συντάσσουν υπόμνημα στα Ελληνικά. Άρα, για να γνωρίζουν τόσο καλά τα ελληνικά, λειτουργούσαν και κρυφά σχολεία. Το κρυφός χριστιανός και κρυφό σχολείο είναι δεμένα μαζί. Από το υπόμνημα προκύπτει ότι έχουμε 86 οικισμούς σε περιοχή της Αργυρούπολης και Τραπεζούντας και το σπουδαίο ότι σε 37 οικισμούς δεν υπάρχουν καθόλου μουσουλμάνοι. Από τους μικτούς οικισμούς σε 20 υπερτερούν αριθμητικά οι κρυπτοχριστιανοί. Π.χ. Μουσουλμάνοι 10 Χριστιανοί 60, Μουσουλμάνοι  200, Χριστιανοί 450  Μουσουλμάνοι 20  Χριστιανοί 40, Μουσουλμάνοι   20, Χριστιανοί  200.

Ο υποπρόξενος εισηγήθηκε να γίνουν επιτροπές για να γίνει ομαλά η μεταβολή. Γράφει ο Φίλων Κτενίδης: «Την τελευταίαν ημέραν που εξέπνεε η  προθεσμία των δηλώσεων και όταν διεπιστώθη ότι κανείς πλέον δεν επρόκειτο να εγγραφεί και ο σχετικός ντελάλης ανέφερε ότι έδυσεν ο ήλιος, ο Έπαρχος ετοιμάστηκε να υπογράψει και να σφραγίσει το σχετικό πρακτικό. «Μη βιάζεστε, του είπε ο Μολάς Βαϊζόγλου. Περιμένετε.»  «Τι να περιμένουμε, απήντησε ο καϊμακάμης, αφού έδυσεν ο ήλιος και δεν έμεινε κανείς.» «Με συγχωρείτε, είπε τότε ο σαρικοφόρος μολάς.  Έμεινε ένας και αυτός είμαι εγώ. Και έκπληκτοι οι Τούρκοι είδαν τον Χότζαν του Μωάμεθ να βγάζει το έμβλημα της ιερωσύνης, το σαρίκι, να το τοποθετεί με ευλάβεια πάνω στο γραφείο του Επάρχου και αποτεινόμενος στο Γραμματέα της Επιτροπής να του λέει: γράψε Γεώργιος Κηριτόπουλος, επάγγελμα Ιερεύς. Από μολάς φανερώθηκε ποπάς. Αυτό μέχρι τώρα γινόταν κρυφά. Τώρα γίνεται και επίσημα.»  Ήταν λίγο μετά το 1856.

Από το 1857-1867 παρά τα βασανιστήρια και τις πιέσεις και τις εξορίες που εξακολουθούσαν να επιβάλλουν οι Τούρκοι, διότι ο λαός δε συγκρατείται εύκολα, ωστόσο παίρνουν το όνομα Ρουμ, που σημαίνει Έλληνες., με 25 000 αναγνωρισμένους. Όταν είδαν οι Τούρκοι ότι, εάν αφήσουν το δρόμο ανοιχτό στις αποκαλύψεις, πολύ πιθανό είναι ότι και μεγάλα ονόματα όχι μόνο παπάδες αλλά και αξιωματικοί του στρατού και της πολιτείας –και πράγματι είχαμε και τέτοια φαινόμενα- θα παρουσιάζονταν ως Χριστιανοί και άρα Έλληνες, και θα μπορούσε να προκύψει αλλαγή της εθνολογικής σύστασης της περιοχής, φοβήθηκαν ότι θα χάσουν τον εαυτό τους, θα χάσουν την ταυτότητά τους. Γι’ αυτό και επέβαλαν αμέσως περιορισμούς τέτοιους, να έχουν δύο ονόματα, ένα μουσουλμανικό και ένα χριστιανικό, για να μπορούν να τους στρατεύουν και να τους φορολογούν. Από το 1867 μέχρι το 1910 που έχουμε την επίσημη αναγνώριση, υπάρχει ένας αντίρροπος αγώνας. Από τη μια των κρυφών χριστιανών να διώξουν το μουσουλμανικό όνομα και να κρατήσουν μόνο το χριστιανικό, από την άλλη των τουρκικών αρχών να κρατήσουν και τα δύο ονόματα για το λόγο που είπαμε, γιατί πρωτύτερα οι χριστιανοί δεν στρατεύονταν. Πλήρωναν ένα μικρό φόρο και απαλλάσσονταν.

Από το 1910-22 όλοι οι κάτοικοι της Αυτοκρατορίας αποκτούν την ανεξαρτησία τους, θεωρούνται ισότιμοι πολίτες και άρα όσοι αναγνωρίστηκαν μέχρι τότε, όχι όσοι φοβήθηκαν ή δεν τόλμησαν αλλά όσοι με αγώνες αναγνωρίστηκαν, αυτοί λέγονται Ρουμ, δηλαδή Έλληνες, από το 1910-1922. Το 22 έχουμε την Μικρασιατική Καταστροφή, την ανταλλαγή των πληθυσμών που για μας τους Έλληνες είναι ξεριζωμός και ήρθαν με βάση την ανταλλαγή αυτή εκείνοι μόνο που κατάφεραν να αναγνωρισθούν επίσημα ότι είναι χριστιανοί. Υπάρχουν πολλές οικογένειες που χώρισαν τα αδέλφια. Άλλα ήρθαν εδώ και άλλα έμειναν εκεί. Από το 22 μέχρι σήμερα, ο Οικονομίδης έγραψε ότι οι κρυφοί Χριστιανοί που έμειναν εκεί υπολογίζονται γύρω στις 85 000. Είναι σίγουρο ότι αυτή τη στιγμή που μιλούμε είναι πάνω από ένα εκατομμύριο.

Ερώτημα υποθετικό: Υπάρχουν κρυφοί χριστιανοί σήμερα και ιδιαίτερα στα νέα παιδιά που εμφορούνται από την κυρίαρχη ιδεολογία, την κυρίαρχη παιδεία την τουρκική, το κυρίαρχο περιβάλλον, Έχω πληροφορίες ότι γίνεται μια εκστρατεία και από την ελληνική πλευρά και από το Πατριαρχείο, ότι επικοινωνούν με το Πατριαρχείο και βαπτίζονται. Υπάρχει πληροφορία ότι έρχονται στα γειτονικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και βαπτίζονται. Ορισμένοι μιλούν για μεγάλο νούμερο. Εγώ είμαι διστακτικός ως προς το μεγάλο νούμερο, πάντως ένα είναι βέβαιο ότι οι Κρυφοί Χριστιανοί υπάρχουν ακόμη και αβέβαιο είναι σε ποιο βαθμό κρατούν τη δάδα της πίστεως. Αυτοί είναι οι πραγματικοί πρεσβευτές του ελληνισμού της Ανατολής που φυλάγουν Θερμοπύλες στα βάθη της Τουρκίας.