Δευτέρα 21 Μαρτίου 2016

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Σας προσκαλούμε στην πανηγυρική εκδήλωση που διοργανώνει ο Μ.Ο.Σ. επί τη Εθνική Παλιγγενεσία, την Κυριακή, 27 Μαρτίου 2016, και ώρα 11.00΄π.μ. στην Αίθουσα του Δημοτ. Συμβουλίου στα Σέρβια.
Θέμα: Το 1821 και η σημερινή απόπειρα διαστρέβλωσής του.
Παρουσίαση βιβλίου του Γιώργου Καραμπελιά, 1821,η Παλιγγενεσία.
Θα μιλήσουν ο συγγραφέας Γιώργος Καραμπελιάς
Και ο ιστορικός Σταύρος-Ιάσων Γαβριηλίδης
Με τιμή
Tο Δ.Σ.

Σάββατο 19 Μαρτίου 2016

Από την Ιστορία μας Σχετικά με την Αγία Θεοδώρα, Βασίλισσα Άρτης την εκ Σερβίων Στο προηγούμενο φύλλο αφιερώσαμε ένα άρθρο σχετικά με τον τόπο καταγωγής της Αγίας Θεοδώρας. Θέλοντας να πλουτίσουμε τις γνώσεις μας για την προσωπικότητα της Αγίας, αλλά και για ό,τι έχει σχέση με τα Σέρβια, παραθέτουμε και άλλα στοιχεία ιστορικά που αφορούν στην οικογένειά της, στην ίδια και στα Σέρβια από διάφορες ιστορικές πηγές ή μελέτες.. Σχετικά με την πατρική της οικογένεια και το γάμο της: «Πρώτος της οικογένειας αυτής αναφέρεται ο Πέτρος ντ’ Άλφια, από τη γαλλική Νορμανδία, ο οποίος το 1081 ακολούθησε τον ηγεμόνα των Νορμανδών της κάτω Ιταλίας Ροβέρτο Γυισκάρδο στην εκστρατεία του στην Αλβανία, κατά τη διάρκεια της οποίας αυτομόλησε μαζί με άλλους προς τους Βυζαντινούς και αργότερα εγκαταστάθηκε στη Θράκη. Έτσι έγινε ο γενάρχης της οικογένειας που εξελληνίστηκε και που κατά παραφθορά του ονόματός του ονομάστηκε Πετραλείφας.» ​Ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια «Δομή» Λήμμα Πετραλείφας. Περισσότερα στοιχεία βρίσκουμε στο σύγγραμμα του Αθανάσιου Γουρίδη (πολιτικού μηχανικού και αρχαιολόγου, διδάκτορος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,) «Το Διδυμότειχο, μία άγνωστη πρωτεύουσα» σελ. 46: «Από το Διδυμότειχο καταγόταν και οι Πετραλείφες, οικογένεια Νορμανδών, ορμώμενων από το Pierre d’ Aulps της γαλλικής Προβηγκίας ή από την ιταλική Alifa, παρά την Caserta. Ο ιδρυτής της, Πέτρος, εγκαταστάθηκε στο Διδυμότειχο γύρω στα 1108, όπου απέκτησε εκτεταμένες γαίες σε αντάλλαγμα των υπηρεσιών που είχε προσφέρει στον Αλέξιο Α΄ τον Κομνηνό, κυρίως κατά τις νικηφόρες μάχες εναντίον των Νορμανδών του Βοημούνδου στο Δυρράχιο. Η οικογένεια παρoυσιάζει μια συνεχή και ουσιαστική συμμετοχή στην ιστορία των μέσων και ύστερων χρόνων του Βυζαντίου. Ο Νικήτας Χωνιάτης αναφέρει τέσσερις αδελφούς Πετραλίφα περί τον αυτοκράτορα Μανουήλ Α΄ Κομνηνό οι οποίοι «κατά το Διδυμότειχον την οίκησιν έχοντες», επέδειξαν μοναδική ανδρεία κατά την πολιορκία της Κέρκυρας στα 1149. Άλλα μέλη της οικογενείας, όπως ο Νικηφόρος, ο Αλέξιος ή ο Ιωάννης ξεχωρίζουν κατά το ταραγμένο δεύτερο μισό του 12ου αιώνα. Στο τέλος του αιώνα αυτού ο Ιωάννης Πετραλείφας λαμβάνει τον τίτλο του σεβαστοκράτορα και τη διοίκηση της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας. Τότε τμήμα της οικογενείας εγκαθίσταται στα Σέρβια. Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, στα 1204, η οικογένεια εγκαταλείπει το Διδυμότειχο και μοιράζει τις υπηρεσίες της ανάμεσα στις δυναστείες της Νίκαιας και της Ηπείρου. Το γνωστότερο μέλος της οικογένειας όμως είναι μία γυναίκα, η Θεοδώρα, κόρη του Ιωάννη Πετραλίφα, αξιωματούχου του Ιωάννη Βατάτζη, σύζυγος του Δεσπότη Μιχαήλ Β΄Δούκα Άγγελου (1236­1271) και βασίλισσα της Ηπείρου. Η Θεοδώρα έγινε μοναχή μετά το θάνατο του άνδρα της και αγιοποιήθηκε μετά το θάνατό της. Η Αγία Θεοδώρα της Άρτας εορτάζει στις 11 Μαρτίου και ο τάφος της βρίσκεται στον ομώνυμο ναό της πόλεως. Την ακολουθία της συνέθεσε ο μοναχός Ιώβ.». Προβληματισμό μας δημιουργεί η χρονολογία 1236 που παραθέτει ο Αθανάσιος Γουρίδης. Είναι γνωστό ότι ο Μιχαήλ επέστρεψε από την Πελοπόννησο το 1230, οπότε και γνώρισε τη Θεοδώρα. Τότε μάλλον είχε τον τίτλο του Δεσπότη «Γύρω στο 1230 επέστρεψε, πιθανόν ύστερα από πρόσκληση του ευνοϊκότερα διατεθειμένου θείου του Μανουήλ, που του απένειμε τον τίτλο του Δεσπότη και του παρεχώρησε τη διοίκηση της Ηπείρου με έδρα την Άρτα… » Ιστορία του Ελλ. Έθνους, Θ, 88 Μ’ αυτη τη χρονολογία συμφωνεί και η Talbot (Life of St. Theodora of Arta). «Αυτή παντρεύτηκε το Μιχαήλ τον B; αμέσως μόλις αυτός έγινε ηγεμόνας της Ηπείρου το 1231…» Για τον πατέρα της Αγίας Θεοδώρας μας μιλάει και ο Βαρζός στο σύγγραμμάτου «Η Γενεαλογία των Κομνηνών» τομ.. Β΄ σελ. 554 (υπόμνημα), που μας δίνει και το γενεαλογικό δέντρο της Θεοδώρας. Μετά από αυτούς τους Πετραλίφες συναντάμε το 1195 τον Ιωάννη Πετραλίφα που μαζί με άλλους αριστοκράτες και αυτοκρατορικούς συγγενείς στράφηκαν κατά του Ισαακίου (β΄) Άγγελου και αναγόρευσαν αυτοκράτορα τον Αλέξιον Άγγελον. .Κατά τη βασιλεία του Ισαακίου β΄ ο Ιωάννης Πετραλίφας διορίστηκε κυβερνήτης της Θεσσαλίας και Μακεδονίας με τον τίτλο του σεβαστοκράτορα,. Αλλά τόσο το αξίωμα όσο και ο υψηλός τίτλος μου φαίνονται ύποπτα. Σ΄αυτή την εποχή η οικογένεια φαίνεται πως εγκαταστάθηκε στην περιοχή των Σερβίων της βόρειας Θεσσαλίας. Μετά την πτώση της Κωσταντινούπολης η οικογένεια διαμοιράστηκε ανάμεσα στην Ήπειρο και τη Νίκαια.» Ο Michell Averoff, στο άρθρο του Η Αγία Θεοδώρα της Άρτας, περ. Σκουφάς. τ.72­73, σελ.259, (υποσημείωση) αναφέρει «…Περίπου είκοσι χρόνια αργότερα (μετά το 1175, δηλ. το 1195) κάτω από τον ίδιο Αυτοκράτορα (τον Ισαάκιο Β΄) βλέπουμε έναν άλλο Ιωάννη Πετραλίφα, τον Σεβαστοκράτορα, να έχει τον τίτλο του Κυβερνήτη της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας. Αλλά τη στιγμή της πτώσης της Κωνσταντινούπολης η οικογένεια χωρίζεται ανάμεσα στην Ήπειρο και τη Νίκαια. .…Η Θεοδώρα η πιο επιφανής της οικογένειας, (αυτή που αργότερα αγίασε) παντρεύτηκε το Μιχαήλ το Β΄της Ηπείρου.» Ο Αντώνιος Μηλιαράκης στην «Ιστορία του Βασιλείου της Νικαίας και του Δεσποτάτου της Ηπείρου» σελ. 326 αναφερόμενος στην οικογένεια της αγίας Θεοδώρας γράφει τα εξής : «¨Ο πατήρ της Θεοδώρας Ιωάννης ήτο σεβαστοκράτωρ, άρχων Μακεδονίας και Θεσσαλίας και γυναικάδελφος του Θεοδώρου Αγγέλου. Είχε δε η Θεοδώρα και αφελφόν Θεόδωρον, έχοντα σύζυγον την θυγατέρα του Δημητρίου Τορνίκη του Κομνηνού» Ο Michell Averoff, όπου παραπάνω, σελ 261, αφού αναφέρει ότι ο Μιχαήλ ήρθε στα Σέρβια και ζήτησε σε γάμο τη Θεοδώρα, γράφει: «Μετά τις θρησκευτικές διαδικασίες η νεαρή παντρεμένη εγκατέλειψε τον τόπο που γεννήθηκε ​για να ανακαλύψει την πρωτεύουσα του μελλοντικού της δεσποτάτου.» Στο γεγονός αυτό αναφέρεται και η Alice­Mary Talbot «Life of Theodora, Empress of Arta» (το απόσπασμα είναι μετάφραση από το αγγλικό κείμενο που υπάρχει ολόκληρο στο διαδίκτυο): «Ο Μιχαήλ ο οποίος ήταν ήδη ένας νέος άνδρας ανακλήθηκε από την εξορία και αφού κληρονόμησε όλη την επικράτεια του πατέρα του πήγε στη Βλαχία. Και όταν αυτός έφτασε στο Κάστρο των Σερβίων (1) είδε την όμορφη νεαρή Θεοδώρα και την ερωτεύθηκε σφόδρα. Ήρθε σε συμφωνία με τους αδελφούς της (απ’ την οικογένεια Πετραλίφα), την πήρε ως νόμιμη σύζυγό του και επέστρεψε μαζί της με λαμπρό τρόπο στην Ακαρνανία η οποία ήταν την εποχή εκείνη ανεξάρτητη. Και ασχολήθηκε με το να κυβερνά την περιοχή του. Όσον αφορά τη Θεοδώρα ούτε παρασύρθηκε από τη νεοαποκτημένη, γεμάτη δόξα θέση της ούτε και ενέδωσε στη νιότη της ούτε και επέτρεψε στον εαυτό της την απόλαυση της πολυτέλειας. Ούτε και φούσκωνε από υπερηφάνεια για τη βασιλική της δύναμη. Αντίθετα αυτή αποφάσισε να αφιερώσει τον εαυτό της στο Θεό, να καλλιεργήσει την αρετή και να περάσει τη ζωή της με αγνό τρόπο. (σημ. 1: Τα Σέρβια, μία πόλη στη Νότια Μακεδονία (ή βόρεια Θεσσαλία), επίσης ονομαζόταν Σέρβια και Σέρβλια…Πιθανότατα αποτελούσαν την έδρα του Σεβαστοκράτορα Ιωάννη Πετραλίφα, όταν ήταν κυβερνήτης της Θεσσαλίας) Η Αγία Θεοδώρα Βασίλισσα –Ειρηνοποιός Η Αγία Θεοδώρα, ως γνωστό, ζει στα χρόνια της Φραγκοκρατίας. Τότε δύο κράτη ελληνικά είχαν μείνει ισχυρά από το Βυζάντιο: Το Δεσποτάτο της Ηπείρου, με έδρα την Άρτα, όπου ήταν Βασίλισσα η Θεοδώρα και στο οποίο ανήκαν και τα Σέρβια, και η Αυτοκρατορία της Νίκαιας. Δυστυχώς μεταξύ των δύο αυτών ελληνικών κρατών υπήρχε μεγάλος ανταγωνισμός και συχνά πόλεμοι. Η Θεοδώρα κατέβαλλε μεγάλες προσπάθειες να υπάρχει ειρήνη ανάμεσα στους Έλληνες και να προσπαθήσουν από κοινού να ελευθερώσουν την Κωνσταντινούπολη. Στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών, τόμ. Θ σελ 91, διαβάζουμε: «Το μόνο μέλος της ηγεμονικής οικογένειας της Ηπείρου, που «λατρεύθηκε» κατά τον ίδιο τρόπο (εννοεί με τον Ιωάννη Βατάτζη, ο οποίος ανακηρύχθηκε άγιος), υπήρξε η βασίλισσα Θεοδώρα, σύζυγος του Μιχαήλ Β΄, που η μνήμη της τιμάται ακόμη και σήμερα στην Άρτα, και που ανάλωσε τη ζωή της στην προσπάθεια να συνεργασθούν όλοι οι Έλληνες για την απελευθέρωση της Κωνσταντινουπόλεως». «Το 1249 (ο Ιωάννης Βατάτζης) πρότεινε συμμαχία στον Μιχαήλ Β΄ της Ηπείρου, που θα επισφραγιζόταν με γάμο της εγγονής του Μαρίας με τον πρωτότοκο γιο του Μιχαήλ, τον Νικηφόρο, που ήταν 18 ετών. Το συνοικέσιο πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία της συζύγου του Μιχαήλ, Θεοδώρας, που είχε αποκτήσει υπομονή αγίας και συνείδηση ειρηνοποιού και που συνόδευσε το γιο της στη Νίκαια, όπου επέβλεψε στην τέλεση της μνηστείας. Συμφωνήθηκε ότι ο γάμος θα γινόταν σε ένα χρόνο. (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ.Θ, σελ.90) Ας δούμε πώς περιγράφουν το γεγονός του συνοικεσίου δύο ιστορικοί εκείνης της εποχής, ο Γεώργιος Ακροπολίτης και ο Νικηφόρος Γρηγοράς : Ο πρώτος λέει σε μετάφραση «Ο βασιλιάς Ιωάννης (πρόκειται για τον Βατάτζη) υπέγραψε συνθήκη ειρήνης με το Μιχαήλ και συνδέθηκε μαζί του με συγγενικό δεσμό. Πάντρεψε δηλαδή το γιο του Μιχαήλ , τον Νικηφόρο με την κόρη του γιου του του βασιλιά Θεοδώρου, τη Μαρία. Και η γυναίκα του Μιχαήλ, η Θεοδώρα, παίρνοντας μαζί της το Νικηφόρο πέρασε στην Ανατολική ακτή και συνάντησε το βασιλιά να βρίσκεται κάπου στα μέρη των Πηγών και τελικά συντελέστηκε ο αρραβώνας των παιδιών τους. Και παίρνοντας η Θεοδώρα μαζί της το γιο της γύρισαν στην πατρίδα τους κοντά στο σύζυγό της Μιχαήλ, αφού είχαν φιλοξενηθεί από τον βασιλιά μας όπως άρμοζε». Γεώργιος Ακροπολίτης «Χρονική Συγγραφή» Εκδόσεις Ζήτρος σελ. 283 Ο Νικηφόρος Γρηγοράς, στο βιβλίο του «Ρωμαϊκή Ιστορία» προσθέτει απλά ότι η Θεοδώρα παρίστατο αφ’ ενός για να επισκεφθεί τη νύφη της και αφ’ ετέρου για να επιβεβαιώσει τις συμφωνίες. Επίσης λέει ότι ο γάμος θα γινόταν μετά από ένα χρόνο (έγινε όμως μετά από επτά χρόνια, από το 1249 στο 1256) και ότι τις πρεσβείες για την επίτευξη του συνοικεσίου, τις έστειλε πρώτος ο δεσπότης της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ «τέως μὲν οὖν πρέσβεις ἀποστείλας πρὸς βασιλέα Ἰωάννην, ἐζήτει νύμφην ἀγαγέσθαι τῷ ἑαυτοῦ υἱῷ Νικηφόρῳ τὴν τοῦ υἱοῦ τοῦ βασιλέως Θεοδώρου τοῦ Λάσκαρι θυγατέρα Μαρίαν· καὶ ἤνυσε τὸ ζητούμενον. εγἐγοντο γὰρ τηνικαῦτα μνηστεῖαι καὶ συμφωνίαι, οἷαι δη καὶ γεγόνασι, συμπαραγενομένης τῷ υἱῷ Νικηφόρῳ καὶ τῆς μητρὸς Θεοδώρας κατὰτὴν ἕω , ἅμα μὲν καὶ πρὸς ἐπίσκεψιν τῆς μνηστευομένης νύμφης, ἅμα δὲκαὶ πρὸς βεβαίωσιν τῶν ἐν τούτοις συμφωνιῶν. ὧν δὴ γενομένων, τὴν νύμφην αὐτόθι παρὰτὰοἴκοι καταλιποῦσα, ἐπανέστρεφεν οἴκαδε συν τῷ υἱῷ Νικηφόρῳ Θεοδώρα ἡ τοῦ Μιχαὴλ σύζυγος, ἐγγύας λαβοῦσα παρὰτῶν κηδεστῶν βασιλέων, ἐς τοὐπιὸν ἔτος τοὺς γάμους τελεῖσθαι.» Και σε μετάφραση : «Αλλά προς το παρόν έστειλε πρέσβεις (ο Μιχαήλ Β΄) στο βασιλέα Ιωάννη (Βατάτζη), ζητώντας ως νύφη, για το γιο του Νικηφόρο, την κόρη του γιού του βασιλιά Θεοδώρου Λάσκαρη, Μαρία, και κατόρθωσε το ζητούμενο. Έγιναν, λοιπόν, τότε αρραβώνες και συμφωνίες, αφού ακολούθησε τον Νικηφόρο στην Ανατολή και η μητέρα του, Θεοδώρα, με σκοπό να επισκεφθεί τη μνηστευόμενη νύφη και να βεβαιώσει τις συμφωνίες που έγιναν. Και αφού τελείωσαν αυτά, επέστρεψε στην πατρίδα της με το γιο της Νικηφόρο, η Θεοδώρα, η σύζυγος του Μιχαήλ, αφήνοντας εκεί στο σπίτι της τη νύφη και λαμβάνοντας εγγυήσεις από τους βασιλείς και κηδεμόνες ότι τον επόμενο χρόνο θα τελούνταν οι γάμοι». Νικηφόρος Γρηγοράς «Ρωμαϊκή Ιστορία» Εκδόσεις Νέα Σύνορα – Α.Α. Λιβάνη σελ 73. Κατά τον Γρηγορά, λοιπόν, σε ένα χρόνο θα γινόταν οι γάμοι του Νικηφόρου με τη Μαρία. Ο Μιχαήλ όμως, σύμφωνα με τον Ακροπολίτη, αθέτησε τις συμφωνίες και επετέθη εναντίον της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας. Μπροστά στον κίνδυνο ολοκληρωτικής ήττας ο Μιχαήλ άρχισε διαπραγματεύσεις και υποχώρησε. Σε λίγο καιρό πεθαίνει ο βασιλιάς Ιωάννης Βατάτζης και ο Μιχαήλ επαναλαμβάνει και πάλι την ίδια συμπεριφορά. Τώρα του επιτίθεται ο γιος του Βατάτζη, ο Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρης, πατέρας της μνηστής του Νικηφόρου, Μαρίας. Και τότε έπαιξε και πάλι τον ειρηνευτικό της ρόλο η Θεοδώρα, προλαμβάνοντας το στράτευμα του Θεοδώρου πριν μπει στη Μακεδονία.. Από την ιστορία του ελληνικού Έθνους, Θ, σελ, 92: «Το καλοκαίρι του 1256 η σύζυγος του Μιχαήλ Θεοδώρα, που για μιαν ακόμη φορά είχε πρωτοστατήσει στις διαπραγματεύσεις, συνόδευσε το γιο της Νικηφόρο στο ταξίδι του προς το στρατόπεδο του αυτοκράτορος Θεοδώρου, στις όχθες του Έβρου. Στη συνέχεια πήγαν στη Θεσσαλονίκη όπου τον Οκτώβριο του 1256 τελέστηκε ο γάμος του Νικηφόρου με την κόρη του αυτοκράτορος, Μαρία. Στο γάμο αυτό λόγω της σημασίας του ιερούργησε ο ίδιος ο Πατριάρχης Αρσένιος, και στη συνέχεια ο Θεόδωρος επικύρωσε τον τίτλο του Δεσπότη για το γαμπρό του Νικηφόρο. Η όλη υπόθεση κανονικά θα αποτελούσε μια σημαντική διπλωματική νίκη για τον Θεόδωρο που θα συμπλήρωνε τη στρατιωτική νίκη του εναντίον της Βουλγαρίας. Αλλά ο αυτοκράτωρ έθεσε ως όρο της επικυρώσεως της συμμαχίας και του γάμου την παράδοση σ’ αυτόν των πόλεων του Δυρραχίου και των Σερβίων, πράγμα που έγινε αποδεκτό από την σύζυγο του Μιχαήλ Θεοδώρα και επικυρώθηκε και από τον ίδιο τον Μιχαήλ, επειδή ανησυχούσε για την τύχη της συζύγου του και του γιου του που ήταν ουσιαστικά όμηροι του Θεοδώρου. Το Δυρράχιο και τα Σέρβια ήταν δύο φρούρια μεγάλης στρατηγικής σημασίας στα όρια της επικράτειας της Ηπείρου­ …το δεύτερο στα βόρεια σύνορα της Θεσσαλίας.­ και η παράδοσή τους απέβλεπε στον περιορισμό των φιλοδοξιών του μόνου Έλληνα αντίζηλου της αυτοκρατορίας της Νίκαιας. Αλλά ο εκβιαστικός τρόπος με τον οποίο πέτυχε ο Θεόδωρος τη νέα αυτή εδαφική ρύθμιση απομάκρυνε ακόμη περισσότερο την περίπτωση φιλικής συνεργασίας της Ηπείρου και της Νίκαιας για την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης.» Ας παρακαλουθήσουμε τις δύο ιστορικές πηγές, τον Γεώργιο Ακροπολίτη και τον Νικηφόρο Γρηγορά πώς εξιστορούν το γεγονός: «Καθώς όμως είχε μπει ο Σεπτέμβριος μήνας, η σύζυγος του δεσπότη Μιχαήλ Θεοδώρα, μαζί με το γιο της τον Νικηφόρο, είχε έλθει στον βασιλιά για να εκπληρώσουν τη σύναψη του συγγενικού δεσμού, πράγμα που είχε συμφωνήσει πριν από κάποια χρόνια ο βασιλιάς Ιωάννης, ο πατέρας του βασιλιά Θεοδώρου. Ο βασιλιάς λοιπόν επειγόταν να φθάσει στη Θεσσαλονίκη, όπου κι επιθυμούσε να τελεστούν οι γάμοι. Κι αφού βέβαια σηκώθηκε κι έφυγε από το μέρος που βρισκόταν, πήρε το δρόμο που οδηγεί στη Θεσσαλονίκη ενώ κατά τη διάρκεια της πορείας αυτής διαπραγματευόταν με τη σύζυγο του δεσπότη. Και η σύζυγος του δεσπότη λοιπόν η Θεοδώρα συμφωνούσε με τις απαιτήσεις του βασιλιά, χωρίς τη θέλησή της. Καθώς δηλαδή βρισκόταν στα χέρια του και ήταν σχεδόν φυλακισμένη, δεν μπορούσε να κάνει τίποτε άλλο. Συμφώνησε λοιπόν, να αποδοθούν στο βασιλιά το οχυρό των Σερβίων και μαζί μ’ αυτό και το Δυρράχιο .Για να επικυρωθούν αυτά συντάχθηκαν έγγραφες συμφωνίες με όρκους και στάλθηκαν στο δεσπότη Μιχαήλ. Κι αυτός, όπως λέει και το έπος «θέλοντας και μη» συγκατένευσε στα όσα είχαν συμφωνηθεί με όρκο. Γιατί ευχόταν να απελευθερωθούν και να βρεθούν κοντά του κι ο γιος και η σύζυγός του. (Γ. Ακροπολίτη, Χρονική Συγγραφή, έκδοση Ζήτρος, σελ. 391­3 Και ο Νικηφόρος Γρηγοράς στο παραπάνω σύγγραμμα: Καὶ ἵνα μὴ διατρίβωμεν, ἄρτι τοῦ ἡλίου περὶ τροπὰς τυγχάνοντος φθινοπωρινὰς, ἀναλαβὼν τὰῬωμαϊκὰστρατεύματα εὐθὺ Θετταλίας ὁ βασιλεὺς ἐπορεύετο. ἀλλὰγὰρ οὔπω Μακεδονία τὰβασιλικὰστρατόπεδα ὑπεδέχετο καὶ Θεοδώρα ἡ τοῦ ἀποστάτου Μιχαὴλ γυνὴ ἐφοίτα πρὸς αὐτὸν ἐκτελέσουσάτε τοὺς γάμους του υἱοῦ Νικηφόρου καὶ Μαρίας τῆς τοῦ βασιλέως θυγατρὸς, καὶ ἀποδώσουσα ὅσα παρεξιὼν ὁ ἀνὴρ αὐτῆς ἐν λείας τρόπῳ ὑπηγάγετο μέρη τῆς τῶν Ῥωμαίων ἐπικρατείας. καὶ ἦν ταῦτα μετὰμικρὸν ραδίως τῷ βασιλεῖ τελεσθέντα καὶ ἡ Θεοδώρα ἀπῄει πρὸς τὸν ἄνδρα Μιχαὴλ καὶ Μαρίαν ἤδη μεθ' ἑαυτῆς ἐπαγομένη τὴν ἐπὶ τῷ υἱῷ νύμφην Και για να μη μακρηγορούμε, μόλις ο ήλιος βρέθηκε στη φθινοπωρινή τροχιά πήρε ο βασιλιάς (Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρης) τα ρωμαϊκά στρατεύματα και κατευθύνθηκε προς τη Θεσσαλία. Αλλά δεν είχε προλάβει καλά ­ καλά η Μακεδονία να υποδεχτεί τα βασιλικά στρατεύματα, και έφτασε σ΄ αυτόν η Θεοδώρα, η γυναίκα του αποστάτη Μιχαήλ, για να τελέσει τους γάμους του γιου της, Νικηφόρου, με τη θυγατέρα του βασιλέα, Μαρία, και για να επιστρέψει όσα μέρη της επικράτειας των Ρωμαίων είχε κυριεύσει ο άντρας της στις εξορμήσεις του. Πράγματι έτσι έγινε, και η Θεοδώρα αναχώρησε ήδη προς τον άντρα της, Μιχαήλ, παίρνοντας μαζί της και τη Μαρία, νύφη της από το γιο της. Στο γεγονός αναφέρεται και η Alice­Mary Talbot «Life of St. Theodora of Arta”, εξαίροντας την προσωπικότητα της Βασίλισσας. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Θεοδώρα ήταν μια ιστορική μορφή μια και αυτή αναφέρεται σε πολλές περιπτώσεις από το Γεώργιο Ακροπολίτη. Το 1249, για παράδειγμα, αυτή ταξίδεψε στην Ανατολή με το γιο της Νικηφόρο για την τελετή των αρραβώνων του με τη Μαρία, εγγονή του Ιωάννη Βατάτζη και κόρη του Θεόδωρου Β΄ Λάσκαρη. Το 1256 συνόδεψε το γιό της στη Θεσσαλονίκη για τον πολυκαθυστερημένο γάμο, για τον οποίο ως αντάλλαγμα ο Θεόδωρος ο Β΄ απαίτησε την εκχώρηση στην Αυτοκρατορία της Νίκαιας του Δυρραχίου και των Σερβίων (γενέτειρα της Θεοδώρας) Ο Michell Averoff,(όπου και πιο πάνω σελ. 270) αναφερόμενος στο γάμο του Νικηφόρου γράφει τα εξής: «Ο Λάσκαρης επωφελήθηκε από το ταξίδι για να θέσει τους όρους του. Απαίτησε σαν αντάλλαγμα της συγκατάθεσής του για το γάμο να του αφήσει ο Δεσπότης τις πόλεις Δυρράχιο και Σέρβια. Για πρώτη φορά η επιδέξια γυναίκα, της οποίας η διπλωματία ήταν πάντα επιτυχημένη, αιφνιδιάστηκε. Αν δε δεχόταν, θα τους κρατούσε ομήρους για να εκβιάσει το Μιχαήλ να τους ανταλλάξει με τις δύο πόλεις. … Ο Θεόδωρος Λάσκαρης δεν ήλπιζε να αποκτήσει τόσο εύκολα το Δυρράχιο και τα Σέρβια, πόλεις χωρίς τις οποίες το Δεσποτάτο ήταν εκτεθειμένο στον εχθρό. Τα χαρτιά στάλθηκαν στο Μιχαήλ να τα επικυρώσει και οι γάμοι τελέστηκαν στη Σαλονίκη από τον Πατριάρχη Αρσένιο σε μια μεγάλη γιορτή. Ο Νικηφόρος σαν αποζημίωση για τις δύο δυνατές θέσεις που είχε παραχωρήσει στον Αυτοκράτορα, αξίωσε από τον Αυτοκράτορα την επίσημη αναγνώρισή του σαν Δεσπότη. Ο Αντώνιος Μηλιαράκης ερμηνεύοντας τη στάση του Μιχαήλ σχολιάζει: «Ο Μιχαήλ Β΄ διά των σχέσεων τούτων (του συνοικεσίου δηλ.) ήθελε μάλλον να αποκρύπτει τους αληθείς αυτού σκοπούς, υποκρινόμενος φαινομενικήν τινα υποτέλειαν, ην πράγματι ουδόλως απεδέχετο, άρχων ήδη κράτους μείζονος του της Νικαίας, διά τούτο μετ΄ ολίγον ενθαρρυνόμενος εκ της αδυναμίας των εν Βυζαντίω Φράγκων ανεκήρυξεν εαυτόν αυτόνομον, και έθετο εν νω παράτολμον σχέδιον εκ νεανικής ορμής να κυριεύσει την Κωνσταντινούπολη, και αναγορευθεί εν αυτή βασιλεύς Ρωμαίων, ως έπραξε προ αυτού και ο θείος του Θεόδωρος Άγγελος, μηδένα θεωρών των εν τη Ανατολή βασιλευσάντων αυτάρκη προς βασιλείαν, αλλ’ εαυτόν… («Ιστορία του Βασιλείου της Νικαίας και του Δεσποτάτου της Ηπείρου» Εκδόσεις Ιονικής Τράπεζας σελ 376.) Εντελώς αντίθετη η στάση της Θεοδώρας: «Αλλά η Θεοδώρα που ένωνε τις πιο ασυμβίβαστες ιδιότητες, του αγίου και του διπλωμάτη, πρόθυμα ανέλαβε αποστολή για να πετύχει ένα συνοικέσιο μεταξύ του γιου της Νικηφόρου και της εγγονής του Έλληνα Αυτοκράτορα Βατάτζη. Ο Αυτοκράτορας το αποδέχτηκε, κι αυτό έδειξε πως παγιώνονταν, οριστικά, η ειρήνη μεταξύ Νίκαιας και Ηπείρου. Γουίλιαμ Μίλλερ «Η Φραγκοκρατία στην Ελλάδα» Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα σελ 144. O D. Nicol επικρίνει τη στάση του Λάσκαρη «εκμεταλλεύτηκε αδιάντροπα την ανυπεράσπιστη θέση της Θεοδώρας (που ήταν στο έλεός του) επιβάλλοντας ορισμένους τελείως άσχετους αλλά πολύ σημαντικούς όρους για το γάμο του γιου της». Παρόμοια κριτική κάνει και ο Μηλιαράκης (όπου παραπάνω) στον Λάσκαρη: Καθ’ οδόν ο Θεόδωρος διεπραγματεύθη προς την Θεοδώραν τα του γάμου διά τρόπου ουχί αξιοπρεπούς και εντίμου, διότι επέβαλεν αις αυτήν, έχων ήδη ταύτην ωσεί υποχείριον, όρους ους δεν θα ηδύνατο να προτείνει εάν ήτο παρών ο σύζυγός της Μιχαήλ Β΄ απαιτήσας να δοθώσιν αυτώ τα Σέρβια και το Δυρράχιον, χάριν του γάμου όπερ η Θεοδώρα υπεσχέθη και ενόρκως συνήφθησν αι συνθήκαι….Ο Θεόδωρος Β΄ διά της συνθήκης ταύτης ζητών την παραχώρησιν των Σερβίων και του Δυρραχίου, ουδέν έτερον εζήτει ή να γίνει κύριος των ανατολικών και των δυτικών ορίων του Δυτικού βασιλείου. Η Θεοδώρα ξαναγύρισε στο Δεσποτάτο μαζί με το Νικηφόρο και τη νύφη Μαρία, ενώ ο Θεόδωρος Β’ ο Λάσκαρις έφυγε για τη Μ. Ασία. Πριν αναχωρήσει διόρισε γενικό διοικητή Δυτικής Μακεδονίας τον «Μεγάλο Λογοθέτη» Γεώργιο Ακροπολίτη στον οποίο απένειμε τον τίτλο του Πραίτωρος. Τον Δεκέμβριο του 1256 ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη για ένα ταξίδι επιθεώρησης, πέρασε από τη Βέροια και μετά κατευύνθηκε προς τα νότια, όπου παρέστη στην παράδοση των Σερβίων…(Ιστορία Ελλ. Έθνους, Θ,92) Εκ κατακλείδι: Έξω από κάθε αμφιβολία τα Σέρβια είναι ο τόπος καταγωγής της Αγίας Θεοδώρας. Δεν το αμφισβητεί κανείς. Και αν κάποιος δεν το λέει με σιγουριά ως τόπο γέννησης, όλοι συμφωνούν ότι έζησε και ανατράφηκε στα Σέρβια. Δεύτερο, φαίνεται καθαρά η σπουδαιότητα του Κάστρου των Σερβίων από στρατηγικής πλευράς. Σ΄ όλες τις πηγές και στις μελέτες τονίζεται η μεγάλη στρατηγική του αξία. Και τρίτον τονίζεται η εξέχουσα προσωπικότητα της Αγίας Θεοδώρας, που συνδύαζε τα χαρακτηριστικά του αγίου με τις αρετές του ηγέτη. «Το πιο διακεκριμένο μέλος όλης της οικογένειας ήταν η Θεοδώρα Πετραλίφαινα, ακόμη γνωστή και τιμώμενη ως Αγία Θεοδώρα της Άρτας. Έγινε η σύζυγος του Μιχαήλ B΄ Δούκα της Ηπείρου, ο οποίος την πρωτοσυνάντησε στα Σέρβια στη Θεσσαλία, όπου αυτή ζούσε υπό την κηδεμονία των αδελφών της.» Μ. D. Nikol. (Σημειώσεις:Το πατρώνυμο της Θεοδώρας άλλοι το γράφουν με ι και άλλοι με ει Πετραλ(ε)ίφας. Γι’ αυτό και υπάρχουν οι δύο γραφές στο κείμενο. Δυστυχώς ο Κωνσταντίνος Τσιλιγιάννης, στη μελέτη του οποίου είχαμε απαντήσει στο προηγούμενο φύλλο, έχει αποβιώσει το καλοκαίρι του 2014. Στο άρθρο μου στο προηγούμενο φύλλο τις σχετικές πληροφορίες της Talbot μου της παρεχώρησε ο συμπατριώτης μου Νίκος Μπουκουβάλας και τον ευχαριστώ)

Πέμπτη 3 Μαρτίου 2016

Πρόσκληση
   Ο Μορφωτικός Όμιλος Σερβίων «Τα Κάστρα» σας προσκαλεί στην εκδήλωση μνήμης για το Ολοκαύτωμα των Σερβίων της 6ης Μαρτίου 1943, που διοργανώνει  το Σάββατο 5 Μαρτίου 2016 και ώρα 7.00 μ.μ. στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου στα Σέρβια
Με τιμή
Το Δ.Σ. του Μ.Ο.Σ
Πρόγραμμα
        Μνήμες από τις ημέρες του Ολοκαυτώματος με τις μαρτυρίες επιζώντων.
         Ευγενική συμμετοχή  των  μουσικών συνόλων της Musicart-   Νέο Ωδείο Κοζάνης

Πρόγραμμα απο τα μουσικά σύνολα της Musicart-Νέο Ωδείο Κοζάνης

1η ενότητα
Από την όπερα "El Gato montés" (1916) του Manuel Penella (1880-1939)
"Pasodoble" - Ισπανικός ρυθμικός χορός σε διασκευή του Eythor Thorlaksson
Gerardo Matos Rodriquez (1897-1948) La cumparcita (1916)
Διασκευή για κιθαριστικό σύνολο από τον David Gaudreau
2η ενότητα
Εrnesto Nazareth (1863-1934) : Odeon (1910?) - Tango
3η ενότητα
Από την ταινία "Cinema Paradiso" (1988) του Giuseppe Tornatore
Ennio Morricone (1928): Cinema Paradiso (Διασκευή: Bob Krogstad)
4η  ενότητα
Antonio Vivaldi (1678-1714)
"Από τις τέσσερις εποχές...", διασκευασμένο για σύνολο εγχόρδων από τoν Barrie Carson Turner
Βασισμένο πάνω σε 4 ποιήματα-σονέτα του ίδιου του συνθέτη
Ένα αντίστροφο κονσέρτο
I.    Largo του Χειμώνα
II.    Allegro του Φθινοπώρου
III.    Adagio του Καλοκαιριού
IV.    Allegro της Άνοιξης
5η ενότητα
Μάνος Χατζιδάκις: Η μελαγχολία της ευτυχίας

"Νυχτερινός περίπατος" του Μάνου Χατζιδάκι από τη θεατρική παράσταση "Πλούτος" του Αριστοφάνη το 1956

Σύνολο Κιθαριστών
Αχιλλέας Γεωργιόπουλος,  Πηνελόπη Γκιόκα, Μαρία Καλύβα, Κατερίνα Καρανάνου, Νένα Κονταξή, Ευτυχία Μαρκοπούλου, Άννα Μπετσάκου, Νίκος Πεσλής, Τατιάνα Στημονιάρη, Αλέξανδρος Ψινάκης
Διδασκαλία συνόλου: Στέλιος Καραγιαννίδης

Ορχηστρικό σύνολο
Φλάουτα: Θεοδώρα Ντουβεντζίδου, Γιώργος Σιώζος
Όμποε: Απόστολος Σιάτρας
Κλαρινέτο: Νίκος Γκλούμπος, Μάρκος Φασνάκης
Βιολιά: Γιάννης Παπαδημητρίου, Άρης Αννετούδης, Μαρία Ασλανίδου, Ανδρέας Βρόντζος, Στέλλα Γκλούμπου, Θανάσης Καραμανώλας, Χρήστος Κοιλανίτης, Κατερίνα Υβόννη Μαρκοπούλου, Έρικα Παπαθανασίου, Θεοδώρα Σάκκουλα, Δήμητρα Σκουτέλα, Δώρα Ψινάκη
Βιόλα: Μαρία Καραγιάννη
Βιολοντσέλο: Θανάσης Γκλούμπος, Θεοδώρα Σιάτρα
Διδασκαλία συνόλου: Μαρία Καραγιάννη